Η χούντα της περιόδου 1967-1974 ήταν ένας από τους πολλούς κρίκους της αλυσίδας της ξένης εξάρτησης της Ελλάδας που άρχισε από την επομένη της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους. Έτσι μόνο θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τον ρόλο της, τα εγκλήματά της στην Ελλάδα και στην Κύπρο και τον τρόπο που σχετίζεται με το σήμερα. Μετά το 1974 προστέθηκαν πολλοί νέοι κρίκοι με βαθύτατες πολιτικές συνέπειες που προεκτείνονται μέχρι τις μέρες μας: α) Το γελοίο δόγμα ότι η Κύπρος αποφασίζει και η Αθήνα στηρίζει (που υποδήλωνε εγκατάλειψη της Κύπρου). β) Η άνοδος και η πτώση του Παπανδρεϊκού δόγματος «η Ελλάς ανήκει στους Έλληνες» (που εκφυλλίστηκε μετά το Νταβός, την ασθένειά του και την σταδιακή άλωση του ΠΑΣΟΚ από πολιτικά πρόσωπα που ενσαρκώνουν την εξαρτησιακή λογική στην πιο ακραία εκδοχή της). γ) Και η σταδιακή μεταστροφή από την αποτρεπτική στρατηγική των Καραμανλή / Ανδρέα στην κατευναστική τακτική. Αποκορυφώματα κατευνασμού είχαμε στην κρίση των Ιμίων, στην υπόθεση Οτσαλάν, στους S300 και πλήθος άλλων μικρότερων γεγονότων τη δεκαετία του 1990.
Αρχές της συντρέχουσας δεκαετίας η εξάρτηση και η μετατροπή του νεοελληνικού κράτους σε κρατίδιο σχεδόν επισφραγίστηκε και οριστικοποιήθηκε: Οι επέκεινα δεσπότες των νεοελλήνων εκτιμώντας ότι η πολιτική αναξιοπρέπειά μας έφθασε στο ναδίρ τόλμησαν να προτείνουν με το σχέδιο Αναν τον αφανισμό της μεγαλύτερης εκτός ελλαδικού κράτους ελληνικής κοινωνίας. Η έννοια «κρατίδιο» αναφέρεται σε ασταθείς, τρικλίζουσες και παραπαίουσες κοινωνίες που αδυνατούν να στηρίξουν την εθνική τους ανεξαρτησία. Σ' αυτές τις κοινωνίες συνυπάρχουν μερικά ή όλα από τα εξής χαρακτηριστικά: α) Ρευστό και ασταθές κοινωνικό περιβάλλον β) ανύπαρκτο ή ασθενές κοσμοθεωρητικό υπόβαθρο και γ) σαθρό ή ασυνάρτητο ανθρωπολογικό περιεχόμενο που επιτρέπει σε εξωγενή ιδεολογήματα και ηγεμονικές αξιώσεις να διεισδύουν, να διαβρώνουν και να υπονομεύουν τα ζωτικά συμφέροντα του λαού. Τα ιδεολογήματα ριζώνουν και καθίστανται εγγενές εμπόδιο κάθε προσπάθειας να συγκροτηθεί αντίσταση και να στερεωθούν κοσμοθεωρητικές παραδοχές, στρατηγικοί προσανατολισμοί και ηθικοκανονιστικών δομών που ρυθμίζουν την καθημερινή ζωή. Έτσι, παρατηρούνται συχνά τριγμοί, εμφύλιες διενέξεις ποικίλων βαθμίδων και κυρίως ξένες εξαρτήσεις που εκφυλλίζουν και συρρικνώνουν το «κρατίδιο» ολοένα και περισσότερο. Αναμενόμενα, το πολιτικό σύστημα προσαρμοζόμενο διαρκώς σε αυτές τις πολιτειακές ασθένειες κατεβάζει διαρκώς τον πήχη των έσχατων συλλογικών παραδοχών χωρίς τις οποίες μια Πολιτεία δεν μπορεί να επιβιώσει με αξιοπρέπεια και ασφάλεια. Η Ελλάδα κατέβασε αυτό τον πήχη στις εσχατιές της αναξιοπρέπειας όταν δέχτηκε να συζητήσει το σχέδιο Αναν που τερμάτιζε τρισχιλιετή ελληνική παρουσία στην Κύπρο. Αυτό είναι το σύμπτωμα. Το αίτιο είναι η εξάρτηση.
Εκεί που η Ελλάδα άρχισε να ανεβαίνει τα σκαλοπάτια της εθνικής ανεξαρτησίας - με τον Βενιζέλο σε πρώτη φάση, με τον γέρο της Δημοκρατίας αρχές της δεκαετίας του 1960 και τον υιό του Ανδρέα για μισή περίπου δεκαετία αρχές της δεκαετίας του 1980- το σχέδιο Αναν υπενθύμισε τα σαθρά κοσμοθεωρητικά και ηθικά θεμέλια του ελληνικού κράτους: Η Ελλάδα διαθέτει κοινωνία (ήταν συντριπτικά ενάντια στο σχέδιο Αναν παρά τη λυσσασμένη προπαγάνδα) αλλά δεν διαθέτει πολιτικό σύστημα που μπορεί να φανεί αντάξιο αυτής της κοινωνίας. Έτσι, συχνά θυμίζει ελαττωματική πολιτεία στο τέλος του βίου της που παραπαίει, τρικλίζει και σιγά-σιγά συρρικνώνεται. Συρρίκνωση τεράστια θα ήταν ο αφανισμός της κυπριακής κοινωνίας, συρρίκνωση είναι η μη άσκηση των νομίμων δικαιωμάτων με επέκταση στα 12 μίλια των χωρικών υδάτων και εν δυνάμει απίστευτη συρρίκνωση αποτελεί η παγερή σιωπή γύρω από την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του Αιγαίου. Η παθολογία των προβλημάτων της Ελλάδας δυστυχώς φαντάζει συχνά ανίατη. Κόμματα που παρέλαυναν με σημαίες ξένων κρατών, ήττες, εμφύλιοι, δικτατορίες, λάθη που αφανίζουν ελληνικούς πληθυσμούς το 1922, το αυτογκόλ του 1974 κτλ, είναι όλα γεγονότα που τραυματίζουν και εξανεμίζουν το φρόνημα. Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τον εγγενή χαρακτήρα πολλών προβλημάτων.
Οι δομές εξάρτησης κτίστηκαν ήδη την επομένη της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους. Ανθρωπολογικά έπασχε λόγω διαρκούς εισροής κυνηγημένων Ελλήνων και την ύστερη εποχή οι συνεχείς ήττες και τα λάθη κατέστησαν ανέφικτη την αξίωση του νεοελληνικού κράτους να στηρίξει τον αγώνα αυτοδιάθεσης και μετά την ανεξαρτησία των Κυπρίων. Η εξάρτηση έθρεφε τα λάθη και vice versa. Λάθη στην Κύπρο, δικτατορία, εγκατάλειψη της Κύπρου, αδιέξοδα και εγκλήματα που έγιναν επειδή κάποιοι σταθμάρχες της CIA κινούσαν το χέρι ανόητων στρατιωτικών όπως του Ιωαννίδη. Λάθος ερμηνείες αυτών των γεγονότων ανακυκλώνουν την πολιτική μιζέρια, τις διαιρέσεις μεταξύ των νεοελλήνων και την αδυναμία στερέωσης μιας εδραίας νεοελληνικής εθνικής-κρατικής κοσμοθεωρίας. Δεν κατόρθωσε, η ελλαδική ηγεσία, να εκφράσει μια αστικοεθνική αντίληψη ανάλογη και αντίστοιχη της δυτικοευρωπαϊκής (την οποία εν τούτοις επί δύο αιώνες προσπαθεί να μιμηθεί κατορθώνοντας μόνο να πιθηκίζει). Κατά συνέπεια, δεν είναι να απορεί κανείς για τα ελλείμματα κοινωνικής συνοχής, την αδυναμία αποτελεσματικής διασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας και τα ελλείμματα της καθημερινής διαχείρισης των προβλημάτων στον στίβο των διεθνών ανταγωνισμών και αντιπαλοτήτων.
Την ύστερη εποχή ποικίλα γεγονότα επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα συνεχίζει να κατηφορίζει με ακόμη πιο γοργό ρυθμό προς το τέλμα υποβαθμίζοντας έτσι το ελλαδικό κράτος στην διεθνή ιεραρχία ισχύος, ρόλων και συμφερόντων: «Ιδρύματα» παραγωγής προπαγάνδας εξωπολιτικού χαρακτήρα και κυρίως βεβαρυμμένα με εξωτερικούς δεσμούς («ιδρύματα» παραγωγής «προτάσεων πολιτικής», «ινστιτούτα αμυντικών μελετών»), ετοιμοπόλεμα αντιμάχονται κάθε προσπάθεια ανάπτυξης της ελληνικής εθνικής στρατηγικής. Τα παραδείγματα είναι πολλά και καθημερινά. Για παράδειγμα, η υποβολή αίτησης ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, η ανάπτυξη μιας πραγματικά ρωμαλέας αποτρεπτικής στρατηγικής, ο ενιαίος αμυντικός χώρος, το σχέδιο Αναν. Τα πολυάριθμα στελέχη του γνωστού βαθύπλουτου πλέον «ιδρύματος» με τους πολλούς εξωτερικούς «δεσμούς» αντικαθιστούν την πολιτική ηγεσία σε καίριους τομείς και κυρίως στην επικοινωνία με την κοινωνία. Έτσι, διαμέσου των επιφυλλίδων που κατόρθωσαν να ελέγχουν σχεδόν πλήρως, γίνεται μια κυριολεκτικά μαζική πλύση εγκεφάλου των μελών της κοινωνίας επί θεμάτων για τα οποία η πολιτική ηγεσία όφειλε να επικοινωνεί καθημερινά με την κοινωνία. Ακόμη, στελέχη τέτοιων εξωπολιτικών οργανισμών ποικιλότροπα συνδεδεμένα με ξένα κέντρα αποφάσεων ή και διεθνικούς κερδοσκόπους όπως ο Σόρος, επηρεάζουν βαθύτατα τους κρατικούς θεσμούς και υποκινούν τη συγγραφή αποδομητικών-υπονομευτικών της ιστορικής μνήμης «αναθεωρητικών» ιστορικών συγγραμμάτων που προορίζονται για ανυποψίαστους μαθητές. Εγκλημα στιγμιιαίο και παντοτινό Τέλος, στον πολιτικό και ιδεολογικό στίβο τέσσερεις δεκαετίες μετά τη Χούντα, καταμαρτυρείται καθημερινά πως ο τροχός γυρίζει, ο ρόλος συγκεκριμένων προσώπων αλλάζει και η ελληνική κοινωνία εξελίσσεται, αλλά αυτό που μετράει είναι ότι οι ίδιες νοοτροπίες που γεννά και τρέφει η ξένη εξάρτηση αυξάνονται και μεγεθύνονται.
Όπως και πολλοί άλλοι έχοντας βιώσει τις σκληρές αναμετρήσεις της περιόδου 2001-2005 στην Αθήνα γύρω από το σχέδιο Αναν, εύκολα διαπιστώνεται πως οι ξενόφερτες χουντικές νοοτροπίες είναι πάντα ζωντανές και ικανές να αναπαράγονται. Φορούν διαφορετικούς μανδύες και εμφανίζονται με διαφορετικά πρόσημα για να επιτελέσουν το ίδιο μακάβριο έργο. Το 2004, για παράδειγμα, είχα συχνά διερωτηθεί κατά πόσο η «τελική λύση» που επεξεργάστηκε ο Χάνει για τον τερματισμό της ελληνικής ύπαρξης στην Κύπρο είναι -τόσο από άποψη βαθμίδας όσο και από άποψη αιτιολογήσεων- συγκρινόμενο με το εγκληματικό πραξικόπημα του Ιωαννίδη είναι πολύ μεγαλύτερο έγκλημα. Το ένα έγκλημα ήταν «στιγμιαίο» το άλλο θα ήταν παντοτινό. Η χούντα, λοιπόν, πάντα ζει (και συχνά βασιλεύει) μέσα από τις δομές εξάρτησης του νεοελληνικού κράτους που γίνονται ολοένα και πιο εδραίες. Γι' αυτό, περαιτέρω δεινά είναι αναπόφευκτα. Όσον αφορά τους Κύπριους καλά θα κάνουν να προσέξουν: Αν χάσουν το κράτος τους ανεπίστροφα χάνουν την συλλογική τους ελευθερία. Με τα χάλια του νεοελληνικού κράτους, μάλιστα, αν τους διώξουν από το νησί τους, δε θα έχουν πουθενά να πάνε για να ζήσουν αξιοπρεπώς.
ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΗΦΑΙΣΤΟΥ
O Παναγιώτης Ήφαιστος είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου