Το Διεθνές Δίκαιο «απογυμνώνει» τη Διζωνική

‘Εμπροσθοφύλακας’

«Το Διεθνές Δίκαιο «απογυμνώνει» τη Διζωνική»
Νικόλας Α. Ιωαννίδης
29 Δεκεμβρίου 2013

Με αφορμή τη συζήτηση περί έκδοσης κοινού ανακοινωθέντος για την επανέναρξη των συνομιλιών αναφορικά με το Κυπριακό, επισημαίνεται ότι τέτοιες προσπάθειες δεν πρέπει να παραβλέπουν θεμελιώδεις κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Διαχρονικά οι κήνσορες της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) επικαλούνται τον πανδαμάτορα χρόνο και την ανάγκη μη παγίωσης της παρούσας κατάστασης στη βόρεια Κύπρο. Ωστόσο, σκοπίμως αγνοούν κάποιες ουσιώδεις παραμέτρους.

Με το ψήφισμα 186/1964 του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) η Κυπριακή Δημοκρατία αναγνωρίστηκε ως η μοναδική νόμιμη κυβέρνηση στο νησί, ενώ με τα ψηφίσματα 541/1983 και 550/1984, του ίδιου οργάνου, κατοχυρώθηκε η ακυρότητα του ψευδοκράτους. Υπενθυμίζεται ότι τα ψηφίσματα του ΣΑ είναι δεσμευτικά για τα κράτη-μέλη του Οργανισμού (άρθρο 25 Χάρτη ΟΗΕ). Τα προαναφερθέντα ψηφίσματα, όπως και πολλά άλλα που αφορούν την Κύπρο, ερείδονται -κυρίως- στην αρχή απαγόρευσης  χρήσης ή απειλής χρήσης βίας, που αποτελεί κανόνα αναγκαστικού δικαίου (jus cogens).

Επιπλέον, όταν το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ΔΔΔ-ΙCJ) κλήθηκε να γνωμοδοτήσει για τη νομιμότητα της ανακήρυξης ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου (2010), έκανε μια πολύ κρίσιμη αναφορά στην Κύπρο. Το Δικαστήριο τόνισε ότι η παρανομία της ανακήρυξης του ψευδοκράτους απορρέει από το γεγονός ότι το ρηθέν μόρφωμα είναι απότοκο έκνομης χρήσης βίας και άλλων κατάφορων παραβιάσεων κανόνων αναγκαστικού δικαίου (παρ. 81). Με αυτό τον τρόπο, το ΔΔΔ, ο θεματοφύλακας του Χάρτη του ΟΗΕ και της διεθνούς νομιμότητας, επικύρωσε τα σχετικά ψηφίσματα του Οργανισμού και αναγνώρισε ότι η ανακήρυξη και διατήρηση του ψευδοκράτους παραβιάζει κανόνες του σκληρού πυρήνα του Διεθνούς Δικαίου. Ως εκ των ανωτέρω, το υπό κρίση προτεκτοράτο δεν μπορεί επ’ ουδενί να νομιμοποιηθεί.

Έτσι, λοιπόν, καθίσταται σαφές ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν η ακυρότητα του ψευδοκράτους δεν θεραπεύεται, γιατί κάτι τέτοιο θα πλήξει τα θεμέλια της διεθνούς έννομης τάξης. Βέβαια, η κατάσταση επιδεινώνεται χωρίς λύση, αλλά κάθε προσπάθεια διευθέτησης πρέπει να κινείται εντός διεθνούς νομιμότητας και όχι να επιδιώκονται παρεκκλίσεις από βασικές αρχές. Μπορεί το Διεθνές Δίκαιο να λοιδορείται, εντούτοις τα κράτη ρέπουν ολοένα και περισσότερο προς αναζήτηση νομιμοποίησης για τις πράξεις τους. Εξάλλου, αν ακόμα και οι αδύνατοι απαξιώνουν τους κανόνες δικαίου, τότε θα πρέπει να είναι έτοιμοι να ζήσουν στην ολοκληρωτική αναρχία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Εάν το Κυπριακό λυθεί στα πλαίσια μιας ΔΔΟ, με τη σύμπηξη ενός συνεταιρισμού μεταξύ Δημοκρατίας και ψευδοκράτους (κατά τα πρότυπα του Σχεδίου Ανάν), τότε η πρόδηλη παρανομία θα περιβληθεί έναν μανδύα κίβδηλης νομιμότητας. Αυτή η συμφωνία θα προσκρούει σε κανόνες αναγκαστικού δικαίου και θα είναι εξ υπαρχής άκυρη (άρθρο 103 Χάρτη ΟΗΕ – άρθρο 53 Συνθήκης Βιέννης 1969). Επιπρόσθετα, η παραγνώριση κανόνων που θεσπίστηκαν για την ομαλή λειτουργία της διεθνούς έννομης τάξης  δημιουργεί προϋποθέσεις για περαιτέρω αναταραχές. Ψήγματα σύγκρουσης εμπεριείχαν και οι Συνθήκες του 1960, που, τελικά, οδήγησαν στην παράλυση του κράτους τρία χρόνια μετά.

Καταληκτικά, λύση του Κυπριακού που θα αποσκοπεί στη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής (γεωγραφικός διαχωρισμός, παραμονή εποίκων, μη επιστροφή όλων των προσφύγων), θα είναι contra legem και θα προκαλέσει μια επικίνδυνα στρεβλή κατάσταση επί του εδάφους. Η αναφορά του ΔΔΔ επιρρωνύει τις θέσεις της Δημοκρατίας και μαζί με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και το κοινοτικό κεκτημένο αποτελούν το νομικό υπόβαθρο για τη χάραξη ουσιώδους στρατηγικής. Η σύναψη συμμαχιών με κράτη και διεθνείς αμυντικους οργανισμούς -με ακρογωνιαίο λίθο το φυσικό αέριο- θα συμβάλει στη γεωπολιτική και γεωστρατηγική αναβάθμιση της Κύπρου. Έτσι, θα είναι δυνατό να ασκηθούν ισχυρότερες και πιο ουσιαστικές πιέσεις για αποχώρηση της Τουρκίας, απελευθέρωση των κατεχομένων εδαφών και επανενσωμάτωσή τους στην Κυπριακή Δημοκρατία.